Vertraging voor bouw- en infraprojecten: de bouwvrijstelling uitgelegd

Gisteren schrapte de Raad van State de bouwvrijstelling voor stikstof, omdat de vrijstelling volgens de Raad van State niet voldoet aan het Europees natuurbeschermingsrecht. Wat is de bouwvrijstelling en waarom levert het schrappen van deze stikstofmaatregel mogelijk veel problemen op voor de bouw en infra? Wij leggen het je uit.

Wat is de bouwvrijstelling eigenlijk?

Om de herkomst van de bouwvrijstelling te kunnen begrijpen moeten we even terug naar 2019. In dat jaar werd het Programma Aanpak Stikstof (PAS) door de Raad van State afgekeurd. De Raad van State kwam tot dit besluit omdat het PAS in strijd was met de Europese natuurwetgeving. Het schrappen van het PAS betekende toen dat bouw- en infraprojecten per direct stil kwamen te liggen. Om de projecten weer op gang te helpen na deze uitspraak kwam het kabinet met de bouwvrijstelling. Dit hield in dat het niet meer nodig was om de stikstofuitstoot tijdens de sloop, renovatie of bouw te berekenen omdat deze uitstoot tijdelijk is. Het berekenen van de stikstofuitstoot na een afgerond project werd nog wel verplicht gesteld. De wet Stikstofreductie en Natuurverbetering, waarvan de bouwvrijstelling onderdeel was, ging in op 1 juli 2021.

Ook bouwvrijstelling van de baan

Terug naar vandaag. Gisteren zette de Raad van State een streep door de bouwvrijstelling om vrijwel dezelfde reden als in 2019: de wet is in strijd met het Europees natuurbeschermingsrecht. Dat heeft vooral te maken met het feit dat ook in de bouwfase stikstof vrij komt en dit een mogelijk probleem kan vormen voor kwetsbare natuurgebieden. Volgens de Europese regels moet eerst de stikstofuitstoot omlaag voordat er nieuwe vergunningen mogen worden uitgegeven. Hoewel de uitspraak al een beetje in de lucht hing is de teleurstelling groot: brancheverenigingen in de bouw, infra en energietransitie uiten volop hun ongenoegen. Want de uitspraak heeft  waarschijnlijk veel gevolgen.

Gevolgen voor bouw- en infraprojecten

Deze grote gevolgen hebben voornamelijk te maken met vertraging van projecten. Voor de grotere bouw- en infraprojecten moet de stikstofuitstoot van het bouwproces opnieuw berekend worden en moeten aanvullende vergunningen worden aangevraagd. Het berekenen en aanvragen van vergunningen kost al veel tijd, maar door het tekort aan stikstof-berekenaars kan de vertraging voor veel projecten verder oplopen. Toch is er van een volledige bouwstop, zoals in 2019, geen sprake. Kleine en middelgrote projecten in deze sectoren lopen mogelijk minder vertraging op, omdat deze projecten vaak onder de stikstofnormen blijven en er makkelijker een natuurvergunning kan worden verstrekt.